Prawa i należności
Treść poniższej strony to zbiór osobistych doświadczeń kilku osób ze służby w wojskach powietrzno-desantowych i zmechanizowanych. Opisane zjawiska i zwyczaje mogą się nieco różnić w zależności od rodzaju wojsk i regionu Polski. Celem porad jest pomoc w bezpiecznym przeżyciu obowiązkowych ćwiczeń rezerwy. Materiał został też zebrany w pliku PDF:
Rezerwista. Powołanie i wcielenie 2024 – nieformalny poradnik dla potencjalnych poborowych (plik PDF ok. 2 MB)
Zdajemy sobie sprawę, że w przypadku sporu prawnego z MON-em poniższe porady mogą okazać się niewystarczające. Ale mamy nadzieję, że ułatwimy trochę orientację w temacie i że przekonamy Was do składania wniosków o rekompensaty utraconych zarobków.
Zobacz pozostałe części poradnika: | Powołanie | Wcielenie | Prawa i należności | Słowniczek |
Stawki dzienne (na 2024 rok)
Za czas ćwiczeń wojskowych otrzymasz uposażenie (czyli żołd) w wysokości odpowiedniej do posiadanego stopnia wojskowego i liczby dni ćwiczeń rezerwy. Wysokość stawek dziennego uposażenia reguluje Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 grudnia 2023 r. w sprawie stawek uposażenia zasadniczego oraz dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy niebędących żołnierzami zawodowymi (Dz.U. 2023 poz. 2794). Dotyczy ono uposażeń, ale też wszelkich dodatków.
Poniżej wyciąg z Rozporządzenia:
Rozporządzenie MON ws. stawek dla żołnierzy niezawodowych – pobierz i wydrukuj w razie potrzeby dochodzenia swoich praw Termin płatności uposażenia
Wypłatę uposażenia otrzymasz przelewem na konto – do 10 dni od zakończenia ćwiczeń rezerwy. Jeżeli nie podałeś numeru konta bankowego w czasie wcielenia, to czeka Cię wycieczka do kasy WOG-u (Wojskowego Oddziału Gospodarczego), być może wiele kilometrów od jednostki w której odbywałeś ćwiczenia, być może nie jedna… Termin wypłaty uposażenia reguluje Art. 476. Ust. 2. Ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. 2022 poz. 655).
Poniżej wyciąg z Ustawy:
Wyciąg z Ustawy o obronie Ojczyzny – Art. 476. Ust. 2. – pobierz i wydrukuj w razie potrzeby dochodzenia swoich praw
Czy warto wnioskować o rekompensatę?
Tak, warto! Ze względu na specyfikę zarobków w wojsku do wszystkich zaświadczeń o dochodach są brane pod uwagę dochody brutto, więc nawet jak zarabiasz najniższą krajową to i tak należy Ci się kasa od wojska.
WYLICZENIE REKOMPENSATY (dla osób pracujących na etacie)
[( twoje zarobki brutto : 22 ) x liczba dni szkolenia ] – ( dzienny żołd x liczba dni szkolenia )
Przykład:
Wyliczenie rekompensaty dla szeregowego rezerwy zarabiającego na etacie minimalną krajową w 2024 roku = 4242 zł brutto
po 14 dniach szkolenia wojskowego za które dostał dzienny żołd 141 zł:
Podstawiamy do wzoru:
twoje zarobki brutto = 4242
dzienny żołd = 141
liczba dni szkolenia = 14
[(4242 : 22) x 14] – (141 x 14) = [192,81 x 14] – (141 x 14) = 2699,34 – 1974 = 725,34 zł rekompensaty
Zatem nawet jak zarabiasz płacę minimalną, to na stopniu szeregowego należy Ci się kasa od wojska. A im więcej zarabiasz w cywilu, tym więcej kasy będzie z rekompensaty. Przy wyższych stopniach trzeba podstawić do wzoru inny dzienny żołd.
Procedura
Przed 2022 rokiem i w okresie przejściowym wdrażania nowych przepisów rekompensaty utraconych zarobków uzyskiwało się w kilka dni z gminy. Nowe Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 maja 2022 r. w sprawie świadczenia pieniężnego dla żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową, żołnierzy aktywnej rezerwy i żołnierzy pasywnej rezerwy zmieniło procedury i odwleka czas wypłaty rekompensaty utraconych zarobków do 30 dni. Praktyka po pierwszych ćwiczeniach rezerwy w marcu 2023 pokazuje, że może to potrwać dłużej, bo bardzo skomplikowano procedurę, a wojsko stara się wykręcać od wydawania pieniędzy na rezerwistów.
Poniżej wyciąg z Rozporządzenia MON:
Rozporządzenie MON w sprawie świadczenia pieniężnego… – pobierz i wydrukuj w razie potrzeby dochodzenia swoich praw
Według nowych przepisów w celu uzyskania rekompensaty utraconych zarobków składasz wniosek do dowódcy jednostki wojskowej (JW), w której odbywałeś ćwiczenia rezerwy. Najlepiej złożyć ten wniosek w ostatnim dniu ćwiczeń rezerwy, żeby potem nie jeździć specjalnie (a mogę Cię nie wpuścić) ani nie użerać się z udowadnianiem wysłania wniosku pocztą (a mogą też nie odbierać telefonów).
Etapy załatwiania rekompensaty
- Złożenie wniosku
- zaświadczenie o dochodach w zależności od formy zatrudnienia (to najlepiej załatw jeszcze przed ćwiczeniami rezerwy):
- zaświadczenie od pracodawcy o kwocie miesięcznego wynagrodzenia ze stosunku pracy uzyskanego za miesiąc poprzedzający miesiąc, w którym była pełniona służba Zaświadczenie o wynagrodzeniu 2024 |
Zaświadczenie o wynagrodzeniu 2024 (edytowalne) - zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o kwocie dochodu (lub przychodu – dla ryczałtowców) uzyskanego z prowadzonej działalności gospodarczej w roku poprzedzającym okres pełnienia służby
- zaświadczenie o dochodzie z działalności rolniczej w rozumieniu ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym
- zaświadczenie od pracodawcy o kwocie miesięcznego wynagrodzenia ze stosunku pracy uzyskanego za miesiąc poprzedzający miesiąc, w którym była pełniona służba
- wypełniony wniosek do dowódcy JW o wypłatę świadczenia rekompensującego zarobki utracone w okresie odbywania ćwiczeń żołnierzy rezerwy Wniosek o rekompensatę 2024 | Wniosek o rekompensatę 2024 (edytowalny)
W 2024 roku zaświadczenie z WOG o odbyciu ćwiczeń rezerwy i wypłaconym żołdzie nie jest już wymagane.
Wniosek trzeba złożyć w ciągu 3 miesięcy po upływie okresu, w którym była pełniona służba wojskowa.
Wniosek warto wysłać listem poleconym, żeby dało się sprawdzić w internecie po numerze przesyłki kiedy dotarł do JW. Wniosek wysłany zwykłym listem, to dla armii okazja do ściemy że nie dotarł, więc nie został złożony. - zaświadczenie o dochodach w zależności od formy zatrudnienia (to najlepiej załatw jeszcze przed ćwiczeniami rezerwy):
- Dostaniesz pocztą decyzję o ustaleniu świadczenia pieniężnego rekompensującego utracone dochody. W decyzji jest pouczenie, że masz 14 dni na odwołanie i że po tym okresie decyzja się uprawomocnia i mogą wypłacić kasę. Jest też miejsce do podpisania, że zrzekasz się prawa do odwołania od decyzji.
- Jeżeli nie masz zastrzeżeń do wyliczenia kwoty rekompensaty, to żeby przyśpieszyć wypłatę napisz, że zrzekasz się prawa do odwołania od tej decyzji i odeślij pismo do JW. Wtedy w armii mogą uruchamiać wypłatę bez czekania 14 dni na uprawomocnienie.
- Jeżeli masz zastrzeżenia do wyliczonej kwoty, to napisz odwołanie od decyzji.
- Po uprawomocnieniu decyzji JW wysyła ją do WOG, a tam wypłacają (albo odwlekają – bo mogą nie mieć kasy).
Wszystkie te przepisy są dość zagmatwane, a ich działanie w praktyce nie jest do końca znane. Doświadczenia żołnierzy rezerwy od marca 2023 pokazują, że wojsko odwleka płatności wszelkimi możliwymi sposobami. W paru przypadkach doszło nawet do incydentów wysłania rekompensaty przelewem bez wydania decyzji, aby uniemożliwić odwołanie.
Wniosek o rekompensatę 2024 – najlepiej złóż w ostatnim dniu ćwiczeń rezerwy. Wniosek o rekompensatę 2024 (edytowalny) – jeżeli potrzebujesz zmienić treść wniosku, to pobierz wersję edytowalną.
Do 2023 roku przepisy w specyficznej sytuacji stawiały tzw. ryczałtowców. Niektóre jednostki wojskowe, wykorzystując luki w Ustawie o obronie Ojczyzny, wypłacały im wyrównanie tylko do płacy minimalnej. Obecnie Ustawa jest poprawiona i powinno dać się bez problemu uzyskać rekompensatę dla ryczałtowca.
Etapy załatwiania rekompensaty
- Złóż wniosek o rekompensatę (Pismo nr 1). Potrzebujesz do tego 3 dokumentów:
- zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o przychodach w roku poprzedzającym okres ćwiczeń rezerwy
- zaświadczenie z WOG o odbyciu ćwiczeń rezerwy i wypłaconym żołdzie – dostaniesz je w ostatnim dniu ćwiczeń rezerwy
- wypełniony wniosek do dowódcy JW o wypłatę rekompensaty
Pismo nr 1: Wniosek o rekompensatę Pismo nr 1: Wniosek o rekompensatę (edytowalny)Wniosek trzeba złożyć w ciągu 3 miesięcy po upływie okresu, w którym była pełniona służba wojskowa.
- Dostaniesz pocztą decyzję o ustaleniu świadczenia pieniężnego rekompensującego utracone zarobki. W decyzji jest pouczenie, że masz 14 dni na odwołanie i że po tym okresie decyzja się uprawomocnia i mogą wypłacić kasę. Jest też miejsce do podpisania, że zrzekasz się prawa do odwołania od decyzji.
- Jeżeli nie masz zastrzeżeń do wyliczenia kwoty rekompensaty, to żeby przyśpieszyć wypłatę napisz, że zrzekasz się prawa do odwołania od tej decyzji i odeślij pismo do JW. Wtedy w armii mogą uruchamiać wypłatę bez czekania 14 dni na uprawomocnienie.
- Jeżeli masz zastrzeżenia do wyliczonej kwoty, to napisz odwołanie od decyzji.
- Po uprawomocnieniu decyzji JW wysyła ją do WOG, a tam wypłacają (albo odwlekają – bo mogą nie mieć kasy).
WYLICZENIE REKOMPENSATY (dla ryczałtowców)
[( przychód roczny : 12 : 22 ) x liczba dni szkolenia ] – ( dzienny żołd x liczba dni szkolenia )
Przykład:
Wyliczenie rekompensaty dla szeregowego rezerwy prowadzącego działalności opodatkowaną w formie ryczałtowej, osiągającego roczny przychód 100 000 zł w roku poprzedzającym okres pełnienia służby po 14 dniach ćwiczeń rezerwy, za które dostał dzienny żołd 141 zł:
Podstawiamy do wzoru:
Przychód roczny = 100 000
dzienny żołd = 141
liczba dni szkolenia = 14
[(100 000 : 12 : 22) x 14] – (141 x 14) = [378,79 x 14] – (141 x 14) = 5 303,06 – 1974 = 3 329,06 zł rekompensaty
Historia walki o rekompensatę dla ryczałtowców
(mamy nadzieję, że materiał o problemach ryczałtowców jest już nieaktualny, bo wywalczyliśmy zmianę prawa)
Od 2022 roku przepisy w specyficznej sytuacji stawiały rezerwistów prowadzących działalność gospodarczą i rozliczających się na zasadzie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (tzw. ryczałtowców). Niektóre jednostki wojskowe stosowały wobec ryczałtowców Art. 312 Ust. 4. Ustawy o obronie Ojczyzny, który w pierwotnej wersji Ustawy stanowił, że w przypadku “gdy nie jest możliwe ustalenie wysokości dochodu uzyskiwanego przez żołnierza z prowadzonej działalności gospodarczej świadczenie pieniężne przysługuje mu w kwocie wynikającej z podzielenia przez 22 minimalnego wynagrodzenia” (to jest dokładny cytat z Ustawy). No a w zaświadczeniu dla ryczałtowca z Urzędu Skarbowego jest słowy “przychód”, a nie “dochód”, więc wojskowi księgowi uznawali, że nie da się ustalić “dochodu” i należy się wyrównanie tylko do płacy minimalnej.
MON twierdził, że wszystko jest w porządku, bo pozory wyrównania utraconych zarobków są zachowane: rezerwista dostał przecież rekompensatę, więc “sztuka się zgadza”. A rezerwista-ryczałtowiec musiał przeżyć część roku za płacę minimalną, jako “nagrodę” za nieuchylanie się od obowiązku obrony kraju.
W sierpniu 2023 roku zakończyła się sukcesem monitorowana przez nas sprawa odwołania od decyzji o zbyt niskiej kwocie rekompensaty. Po 4 miesiącach druga instancja uznała odwołanie za zasadne i przyznała rekompensatę w wysokości pokrywającej realną utratę zarobków.
Skan finalnej decyzji uznającej odwołania za zasadne
W sierpniu 2023 roku zgłosiliśmy sprawę pozornych rekompensat dla ryczałtowców do Rzecznika Praw Obywatelskich. Skarga zaowocowała zmianą Ustawy o obronie Ojczyzny. Mamy nadzieję, że materiał o problemach ryczałtowców jest już nieaktualny, bo wywalczyliśmy zmianę prawa.
Sukces!
Razem z panią mecenas Barbarą Leonowicz doprowadziliśmy do zmiany Ustawy o obronie Ojczyzny. Nasze pismo doprowadziło do interwencji RPO w Ministerstwie i szybkiej zmiany w ustawie eliminującej lukę, na podstawie której rezerwiści opodatkowani ryczałtem otrzymywali zaniżone świadczenia względem osób na skali i liniówce.
- Złóż wniosek o rekompensatę (Pismo nr 1). Potrzebujesz do tego 3 dokumentów:
-
- zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o przychodach
- zaświadczenie z WOG o odbyciu ćwiczeń rezerwy i wypłaconym żołdzie – dostaniesz je w ostatnim dniu ćwiczeń rezerwy
- wypełniony wniosek do dowódcy JW o wypłatę rekompensaty
Pismo nr 1: Wniosek o rekompensatę 2023
Pismo nr 1: Wniosek o rekompensatę 2023 (edytowalny)
Wniosek trzeba złożyć w ciągu 3 miesięcy po upływie okresu, w którym była pełniona służba wojskowa. -
- JW do której złożyłeś wniosek wyda decyzję o ustaleniu świadczenia pieniężnego rekompensującego utracone zarobki do wysokości płacy minimalnej na podstawie Art. 312 Ust. 4. Ustawy o obronie Ojczyzny. Masz 14 dni na odwołanie.
- Złóż odwołanie od decyzji (Pismo nr 2). Możesz skorzystać w wzorów:
- JW przekaże Twoje odwołanie wyższej instancji, która odpisze Ci, że masz dostarczyć:
- zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o wysokości średniego miesięcznego dochodu uzyskanego przez Ciebie z prowadzonej działalności gospodarczej w roku poprzedzającym ćwiczenia rezerwy
- zaświadczenie o okresie prowadzenia przez Ciebie działalności gospodarczej w roku poprzedzającym ćwiczenia rezerwy
- Poproś w swoim Urzędzie Skarbowym o wskazane przez wyższą instancję zaświadczenia.
- Urząd Skarbowy wyda Ci:
- pismo o braku możliwości wystawienia zaświadczenia o wysokości średniego miesięcznego dochodu uzyskanego przez Ciebie z prowadzonej działalności gospodarczej w roku poprzedzającym ćwiczenia rezerwy
- zaświadczenie o okresie prowadzenia przez Ciebie działalności gospodarczej w roku poprzedzającym ćwiczenia rezerwy
- Złóż odwołanie do drugiej instancji (Pismo nr 3) i załącz do niego oba dokumenty uzyskane z Urzędu Skarbowego:
- pismo o braku możliwości wystawienia zaświadczenia o wysokości średniego miesięcznego dochodu uzyskanego przez Ciebie z prowadzonej działalności gospodarczej w roku poprzedzającym ćwiczenia rezerwy
- zaświadczenie o okresie prowadzenia przez Ciebie działalności gospodarczej w roku poprzedzającym ćwiczenia rezerwy
Argumentacja użyta w piśmie do drugiej instancji powstała dzięki działaniu pro bono pani mecenas Barbary Leonowicz https://leonowicz.pl/
Argumentacja przeciwko "pozornym rekompensatom"
(mamy nadzieję, że materiał o problemach ryczałtowców jest już nieaktualny, bo wywalczyliśmy zmianę prawa)
Poniżej podaję kilka argumentów, które być może warto użyć w trakcie walki z instytucjami wojskowymi o uzyskanie rekompensaty za zarobki utracone w wyniku pełnienia służby wojskowej w ramach ćwiczeń rezerwy.
Argument 1. Mój dochód jest znany
Nie zgadzam się z oparciem wyliczenia na Art. 312 Ust. 4. Ustawy o obronie Ojczyzny, który stanowi, że w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie wysokości dochodu uzyskiwanego przez żołnierza Obrony Terytorialnej (OT) z prowadzonej działalności gospodarczej świadczenie pieniężne przysługuje mu w kwocie wynikającej z podzielenia przez 22 minimalnego wynagrodzenia. Nie jestem żołnierzem Obrony Terytorialnej (OT), a wysokość mojego dochodu jest znana i potwierdzona stosownym zaświadczeniem z Urzędu Skarbowego, które załączyłem do wniosku o rekompensatę.
Argument 2. Podatek dochodowy na ryczałcie płaci się od przychodu
Prowadzę działalność gospodarczą i rozliczam się na zasadzie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Podstawą tego rozliczenia jest świadoma zgoda podatnika na brak możliwości pomniejszania przychodów o koszty. Tym samym przychód z działalności gospodarczej rozliczanej ryczałtem jest równocześnie dochodem. Stanowi o tym Art. 12 Ust. 2. Ustawy z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne: “2. Podatek zryczałtowany, o którym mowa w ust. 1, pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania.” (cytat z Ustawy)
Skoro podatek dochodowy liczy się na ryczałcie od przychodu, to przychód jest w tego typu działalności tym samym co dochód w innych formach zatrudnienia lub rozliczania.
Wyciąg z Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym – Art. 12. Ust. 2. – pobierz i wydrukuj w razie potrzeby dochodzenia swoich praw
Argument 3. Ustawa o zryczałtowanym podatku zrównuje pojęcia przychodu z dochodu
Dodatkowo Art.1. Ustawy z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne zrównuje pojęcia przychodów i dochodów, stosując je w tekście równolegle w formie zlepku słów „przychodów (dochodów)”, aby nie było wątpliwości:
“Art. 1. Ustawa reguluje opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektórych przychodów (dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne:
1) prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą;” (cytat z Ustawy)
Wyciąg z Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym – Art. 1. – pobierz i wydrukuj w razie potrzeby dochodzenia swoich praw
Argument 4. Wyroki sądowe
Moja argumentacja znajduje potwierdzenie w jednolitej linii orzeczniczej sądów administracyjnych z których wynika, że w sytuacji w której żołnierz jest płatnikiem podatku zryczałtowanego i niemożliwym jest uzyskanie zaświadczenia o dochodach, niedopuszczalnym jest uznanie, że tylko i wyłącznie ze względu na brak zaświadczenia zachodzi sytuacja “braku możliwości ustalenia dochodu” co skutkuje przyznaniem świadczenia w wysokości odpowiadającej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Koniecznym jest w takim przypadku ustalenie dochód z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków dowodowych a zatem złożonego także pisemnego oświadczenia skarżącego (art. 75 § 1 k.p.a.) w celu uniknięcia sytuacji, kiedy świadczenie pieniężne miałoby charakter pozorny.
WSA w Bydgoszczy w wyroku z 6.05.2021 r., II SA/Bd 84/21, LEX nr 3195197 stwierdził, że:
Niedopuszczalne jest w państwie prawa, aby żołnierz rezerwy odbywający ćwiczenia wojskowe nie mógł otrzymać rekompensaty pieniężnej odzwierciedlającej utracony przez niego dochód. Tym bardziej w sytuacji, gdy uzyskuje on przychody, a na skutek uczestniczenia w ćwiczeniach wojskowych, ponosi wymierny i dotkliwy uszczerbek w dochodzie z prowadzonej działalności gospodarczej.
Podobne orzeczenia zapadły w wielu innych analogicznych sprawach (vide: III SA/Gd 723/21, II SA/Po 229/21, III SA/Gd 74/21).
Trybunał Konstytucyjny w Wyroku z 3.10.2006 r., K 30/05, OTK-A 2006, nr 9, poz. 119. orzekł, że:
Art. 8 ust. 5 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej jest niezgodny z art. 2, art. 32 i art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej a to z uwagi na fakt postawienia osób opodatkowanych ryczałtem w gorszej sytuacji niż osoby prowadzące pozarolniczą działalność opodatkowaną na zasadach ogólnych, co prowadzi do nierównego traktowania pewnej grupy osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, ubiegających się o przyznanie świadczeń na podstawie sztucznie wyodrębnionej grupy podmiotów, wobec której prawo do świadczeń jest uzależnione nie od rzeczywistej wysokości dochodów lecz od formy opodatkowania.
Wprawdzie wyrok TK odnosił się do świadczeń społecznych, jednak dotyczy podobnego sposobu nieuzasadnionego różnicowania świadczeń a jego argumentacja pozostaje aktualna w sprawie rekompensat dla żołnierzy rezerwy.
Argument 5. Brak zgody na sankcje finansowe za spełnianie obowiązku obrony Ojczyzny
Uprzejmie proszę o pozytywne rozpatrzenie mojego odwołania, bo proponowane w decyzji wyliczenie rekompensaty stawia mnie w sytuacji konieczności przeżycia czasu ćwiczeń wojskowych za płacę minimalną. Pracuję zawodowo, płacę podatki i nigdy nie uchylałem się od służby wojskowej, więc odbieranie mi środków do życia w konsekwencji pełnienia obowiązkowej służby wojskowej uważam za uwłaczające i niesprawiedliwe.
Z historii wniosek, że warto walczyć o swoje prawa i można wygrać nawet z takim betonowym kolosem jak MON…
Zobacz pozostałe części poradnika: | Powołanie | Wcielenie | Prawa i należności | Słowniczek |